PROZOR U PROŠLOST: Marija Terezija je juna 1769. izdala važnu povelju

Vladari austrijskog carstva su uz pomoć pisanih isprava uređivali administrativne, privredne i finansijske prilike u carevini. Tako su davali potporu razvoju oblastima, gradovima i opštinama. U tom cilju, carica Marija Terezija je opštini Veliki Bečkerek 6. juna 1769. godine dodelila privilegiju kojom opštinu Veliki Bečkerek uzdiže na nivo trgovišta. Povelja je imala 15 tačaka i njome se uredio i regulisao čitav društveni i ekonomski život našeg grada.

Između ostalih tačaka u povelji je naznačeno: „Priznajemo javno ovim pismom i objavljujemo svakome da opštinu mesta Veliki Bečkerek u našoj Tamiškoj županiji najmilostivije za sada uzdižemo na stepen trgovišta.“

Privilegija u daljem tekstu određuje da su stanovnici Velikog Bečkereka slobodni ljudi i da imaju pravo izbora svog sudije i osam savetnika. Međutim, stanovnike Velikog Bečkereka, iako su slobodni, privilegija razvrstava na dve klase, i to klasu građana koju čine zanatlije i trgovci i klasu sustanovnika koju čine zemljoradnici, vinogradari i nadničari. U njoj je naglašeno da se očekuje brži razvoj zanatstva i trgovine, što će usloviti dodelu nove privilegije za status grada.

Ovom ispravom Marije Terezije, Veliki Bečkerek je dobio svoj zvanični pečat sa slikom Uspenja Presvete Bogorodice. On je i danas pečat našeg grada. Uspenje je određeno za pečat zbog toga što je u gradu 23 godine pre donošenja ove isprave, 1746. bila izgrađena srpska pravoslavna crkva u Svetosavskoj ulici, posvećena Uspenju Presvete Bogorodice. Na taj način uvaženo je većinsko, srpsko stanovništvo grada.

Kao i uvek, i u ovoj ispravi, država je obezbedila sigurna sredstva za sebe. Odredila je dažbine i kontribucije koje je grad bio u obavezi da isplaćuje državnoj kasi.

Veliki Bečkerek postao sedište Torontalske županije

I pored boljitka koje je ova isprava donela, Bečkerek je težio novim privilegijama, naročito nakon odluke Marije Terezije 1779. godine da Temišvarski Banat pripoji Torontalskoj županiji. U strahu od samovolje mađarskog plemstva i županijske vlasti, Bečkerečani su o trošku srpskog i nemačkog stanovništv dva puta, 1779. i 1781, slali izaslanike u Beč, da izdejstvuju privilegije slobodnog kraljevskog grada. Na taj način bi se oslobodili županijske vlasti, jer su slobodni kraljevski gradovi bili pod direktnom upravom cara ili kralja. Takav status su već imali gradovi Novi Sad, Subotica i Sombor. Međutim, sve se plaćalo, pa i status slobodnog kraljevskog grada. Ni prvi ni drugi put Bečkerečani nisu sakupili dovoljno novca, a i županijske vlasti su sputavale ove zahteve. Zato naš grad nikada nije dobio status slobodnog kraljevskog grada.

Međutim, Veliki Bečkerek postaje sedište Torontalske županije. To je donekle potvrdilo njegov značaj i u mnogome uticalo na njegov kako privredni tako i društveni i kulturni razvoj.

Marija Terezija je, inače, rođena 13. maja 1717. godine u Hofburgu, gde je i umrla 1780. godine. Velikim Svetim rimskim carstvom vladala je 40 godina, od 1740. do smrti 1780.

Za portal zrenjaninski.com piše istoričarka Nada Boroš