STO GODINA SLOBODE: Dokumenta koja svedoče o slavnoj istoriji

Povodom 100 godina od oslobođenja grada Velikog Bečkereka u Prvom svetskom ratu i prisajedinjenja Vojvodine Kraljevini Srbiji, u Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin u subotu, 17. novembra, u 13 časova, svečano će biti otvorena izložba pod nazivom „Sto godina slobode“.

Autori izložbe su istoričar arhivista Slobodan Milin i viši arhivista Vanda Vojvodić Micova, iz Istorijskog arhiva Zrenjanin, kao i kustos Vladislava Ignjatov iz Narodnog muzeja Zrenjanin.

Izložba „Sto godina slobode“ će trajati do 10. decembra i sastoji se iz tri segmenta.

Prvi segment izložbe nosi naziv „Veliki Bečkerek i srednji Banat u Prvom svetskom ratu“ i prikazuje dešavanja uoči i tokom rata na ovom prostoru. Na 16 panoa kroz tekst i fotografije prikazana su hapšenja, suđenja i internacije, mobilizacija stanovništva u austrougarsku vojsku, ali i dezertverstva, pojava logora, kao i prelazak Srba, austrougarskih vojnika na rusku stranu i stupanje u redove srpske dobrovoljačke vojske. Ovaj segment izložbe govori i o teškim socijalno-ekonomskim prilikama na teritoriji srednjeg Banata, najviše rekvizicionim merama koje su trajale tokom čitavog rata (1914−1918), kao i o kraju dvojne monarhije.

Drugi segment izložbe pod nazivom „Znamenite ličnosti“ tiče se najistaknutijih ličnosti iz srpskog nacionalnog pokreta u Velikom Bečkereku. Na devet panoa prikazane su biografije srpskih prvaka − od dr Slavka Županskog, preko Emila Gavrile i Živka Terzina do sveštenika Dragutina Mojića, koji su internirani od strane austrougarskih vlasti nakon Sarajevskog atentata 1914. godine. Na panoima se nalaze i biografije sa fotografijama osnivača Srpskog narodnog odbora.

Treći segment izložbe, naslovljen „Oslobođenje 1918.  godine“, posvećen je formiranju Srpskog narodnog odbora u Velikom Bečkereku, 31. oktobra 1918. godine, njegovim ključnim odlukama i akcijama. Kroz odabrana dokumenta, zapisnike Srpskog narodnog odbora i fotografije učesnika sudbonosnih događaja, posetioci će moći da sagledaju prelomne novembarske dane 1918. godine, kada je u Veliki Bečkerek ušla oslobodilačka srpska vojska. Pored toga, na 20 panoa trećeg segmenta izložbe obrađeno je i organizovanje Velike narodne skupštine u Novom Sadu i prisajedinjenje Banata, Bačke, Baranje i Srema svojoj matici – Kraljevini Srbiji.

Pored panoa, na izložbi će biti prikazana i razna originalna dokumenta (lična dokumenta interniraca i ostalih znamenitih ličnosti, zapisi i dnevnici dobrovoljaca, zapisnici Srpskog narodnog odbora, dopisi seoskih odbora, dopisi i akta srpske vojske u Velikom Bečkereku i drugo), fotografije, kao i predmeti, oružje i vojna oprema iz perioda Prvog svetskog rata, uglavnom iz zbirki i fondova Istorijskog arhiva Zrenjanin i Narodnog muzeja Zrenjanin, ali i privatnih kolekcija.

U Malom salonu, takođe, biće prikazan deo izložbe „Dobrovoljci srednjeg Banata u Prvom svetskom ratu“, koji obuhvata tradiciju dobrovoljstva, kao i dobrovoljce iz Bosne, Hercegovine, Like, sa Korduna, Banije i Crne Gore, koji su zbog svojih zasluga u ratu dobili nagradu, takozvanu „dobrovoljačku čast“ – obradivu zemlju sa kućom i okućnicom, na prostoru današnjeg srednjeg Banata. Ova izložba je realizovana 2017. godine povodom Praznika grada – 17. novembra, i predstavlja doprinos Narodnog muzeja Zrenjanin kulturi sećanja i pamćenja na slavne i teške događaje iz Velikog  rata, ali prevashodno sećanje na dobrovoljce, ljude koji su se u srpskoj vojsci našli po sopstvenom izboru iz patriotskih, rodoljubivih i nacionalnih pobuda. Ova izložba je ujedno i podsećanje da su i Srbi iz srednjeg Banata dali znatan doprinos pobedi srpske vojske u Prvom svetskom ratu, nacionalnom oslobođenju, kao i ujedinjenju srpskog naroda i stvaranju jugoslovenske države 1918. godine.

Tokom trajanja izložbe u Malom salonu Narodnog muzeja Zrenjanin svakog radnog dana u terminima u 11 i 18 časova biće organizovane projekcije filma „Osnivanje prvog Srpskog narodnog odbora u Vojvodini 1918“ autora Dušana Juvanina, dok će se za najavljene đačke grupe projekcije održavati po dogovoru.