PROZOR U PROŠLOST: Satovi i vitraži u Gradskoj kući
Za portal „Zrenjaninski“ piše istoričarka Nada Boroš
Podeli vest:
Posebnu draž i lepotu Gradskoj kući, staroj dami neprolaznog sjaja, daje njena unutrašnjost, koja svojom lepotom nimalo ne zaostaje za spoljašnjim izgledom.
U zgradi se nalazi oko 135 kancelarija, koje su međusobno povezane hodnicima i stepeništima. U centralnom, ulaznom holu, dominira dvokrako stepenište od ružičastog mermera koje vodi do hola ispred Barokne sale.
Nekada su u prizemlju zgrade, sa njene leve strane, bili stanovi namenjeni velikom županu i podžupanu Torontalske županije. Kasnije su i oni prilagođeni potrebama administracije i činovništva, i pretvoreni u kancelarije.
Centralni deo zgrade na spratu zauzima Barokna, Svečana sala. U njoj su se održavale županijske skupštine, a danas skupštinske sednice Grada Zrenjanina. Svoj današnji izgled dobila je 1902. nakon požara u kojem je izgoreo centralni deo zgrade, a središnji, centralni toranj, propao u Svečanu salu. Nakon požara započeti su radovi na rekonstrukciji i obnovi Svečane sale. Taj posao je poveren Jožefu Gojgneru, poznatom velikobečkerečkom slikaru. On je sem gipsane plastike na tavanici i zidovima sale, postavio i ukrasna stakla, odnosno vitraže na prozorima koji gledaju prema gradskom trgu.
Međutim, najlepši i najveći vitraži nalaze se u holu ispred Barokne sale, okrenuti prema Gradskoj bašti. Oni su delo najvećeg vitražiste devetnaestog veka, Eduarda Kracmana, te pored dekorativne imaju i umetničku vrednost. Oni simbolički predstavljaju Mudrost, Pravdu i Moć. Virtaži su urađeni zahvaljujući prihodima plemećkih porodica, a u donjim delovima vitraža nalaze se njihovi grbovi.
Pored vitraža, u Gradskoj kući nalaze se i satovi
Tako je u vitražu „Mudrost“ ugrađen grb barona Nikolića od Rudne, u vitražu „Pravda“ grb kneginje Mileve Nako od Čanada, a na vitražu „Moć“ grb grofa Karačonija iz Beodre, danas Novog Miloševa. Sva tri vitraža bila su teško oštećena u nevremenu koje je zadesilo Zrenjanin avgusta 2003. godine. Njihova rekonstrukcija i popravka izvršena je u Somboru, i njima je vraćen stari sjaj i izgled.
Pored vitraža, u holu ispred Barokne sale nalaze se dva sata. Jedan, od kovanog gvožđa, dominira svojom visinom i umetničkom izradom. Napravile su ga oko 1890. godine velikobečkerečke zanatlije u znak zahvalnosti Županiji, koja im je poverila izradu umetničkih metalnih kapija na ulazu u dvorište i Gradsku baštu. Drugi je takozvani Pantelićev sat, koji je 1902. godine kupljen u fabrici „Pavle Pantelić“ iz Zemuna, koja je bila poznata livnica i fabrika satova i zvona.
Pored njegove lepote i nesumnjive umetničke i istorijske vrednosti, neobičnost i originalnost ovog sata je u tome što mehanizam, koji se nalazi u holu ispred Barokne sale, pokreće istovremeno četiri sata: sat na zidu županije koji gleda prema Gradskoj bašti, sat u Baroknoj sali, sat sa ulice okrenut prema trgu i sat na samom mehanizmu.
Oba sata su povremeno van funkcije. Jedan od razloga je i to što je sve manje majstora, sajdžija, koji mogu da ih pokrenu.
Od svog nastanka do danas najlepša gradska palata, Gradska kuća Zrenjanina, nije menjala svoju namenu, a skoro u potpunosti je sačuvala i svoj autentični izgled. Sve važne odluke koje se odnose na razvoj grada i regiona u bilo kom periodu od njenog postanka do danas, donošene su u ovoj zgradi. Zbog toga ona ostaje prepoznatljiv i večiti simbol grada Zrenjanina.
Za portal zrenjaninski.com piše istoričarka Nada Boroš
Podeli vest:
