PROZOR U PROŠLOST: Crkva u Ečki – istorijski i graditeljski dragulj

Skrivena zelenilom, u mirnoj ulici, nalazi se omalena, skromna, ali izuzetno lepa Srpska pravoslavna crkva u Ečki. U pitanju je jedan od najstarijih hramova u Banatu i Vojvodini.

Izgrađena je 1711. godine, a njen prvobitni izgled nije bitno izmenjen do današnjih dana. Zbog toga i predstavlja istorijski, kulturni i graditeljski dragulj na našim prostorima.

Crkvu je izgradilo oko četrdesetak srpskih porodica koje su se nakon Velike seobe Srba južno od Save i Dunava, pod Arsenijem Čarnojevićem, naselile u krivudavom ečanskom sokaku i u njemu izgradile svoj molitveni hram. Posvetili su ga Prenosu moštiju Sv. Nikole.

Građena je od materijala koga su graditelji imali u izobilju – blata, čerpića, trske i šindre, kojom je pokriven krov. Spolja i iznutra crkva je oblepljena blatom. Toranj crkve je drveni i u njemu se nalaze tri zvona. Dva manja zvona izlivena su još 1744. godine, i jedno veliko izliveno je četrdesetak godina kasnije.

Unutrašnjost hrama veoma je skromna.

Za razliku od drugih pravoslavnih crkava, svod ovog hrama nije oslikan. Obojen je samo plavom bojom, kao i spoljni toranj crkve. Podni pokrivač je od pečene cigle, a zidovi hrama su okrečeni belom bojom.

Međutim, ono što krasi unutrašnjost ove crkve je ikonostas. Oslikao ga je izvrsni majstor, ikonograf i „moler“ Teodor Popović iz Bečkereka u stilu baroka, 1786. godine. I on je sačuvan do danas.

Vredno je napomenuti da je ovaj ikonostas bio postavljen na mesto znatno starijeg i skromnijeg, ali umetnički veoma vrednog ikonostasa. Njega je 1744. godine oslikao znameniti zograf Šerban Popović. Deo Šerbanovog ikonostasa čuva se u Narodnom muzeju u Zrenjaninu, a veliki drveni krst i prestone ikone ostale su i čuvaju se u crkvi.

Crkva u Ečki proglašena za kulturno dobro

U ovom hramu bogoslužbovalo se kako za srpski tako i za rumunski, pa i bugarski živalj, koji je spahija Lazar naseljavao na svoj ečanski posed.

Kako su bili upućeni jedni na druge, kao pravoslavni vernici, ečanski Rumuni i Srbi osnovali su zajedničku parohiju. Ona je trajala preko devedeset godina, sve dok Rumuni nisu podigli svoj molitveni hram.

Pored crkve, sačuvane su i bogoslužbene knjige stare skoro, koliko i sama crkva. Najstarija knjiga je Oktoih iz 1712, Jevanđelje iz 1759. godine, ali i drugi bogoslužbeni predmeti koji imaju izuzetnu kulturnu i istorijsku vrednost.

U svojoj istoriji dugoj preko tri veka, ovaj hram imao je značaja i kao vaspitno – obrazovna ustanova, jer su u njemu dugo godina deca pohađala svetovnu školu na srpskom jeziku, sve do izgradnje školske zgrade.

Svi navedeni podaci zapisani su u uredno vođenom Letopisu srpske pravoslavne crkve u Ečki. Zahvaljujući njima stekli smo saznanje ne samo o ovom svetom hramu nego i o izuzetno zanimljivoj istoriji Ečke i njenih stanovnika.

Srpska pravoslavna crkva u Ečki proglašena je za kulturno dobro i pod zaštitom je države. Međutim, brigu o njoj moramo da vodimo svi, i samo se tako taj stari dragulj može sačuvati.

Za portal zrenjaninski.com piše istoričarka Nada Boroš